دلایل، علائم و راه‌های درمان انواع سردردها
مقدمه
انواع سردردها یکی از شایع‌ترین مشکلات جسمی است که افراد در طول زندگی تجربه می‌کنند. این دردها می‌توانند از خفیف و گذرا تا شدید و مزمن متغیر باشند و دلایل مختلفی از قبیل تنش، تغییرات هورمونی، عوامل محیطی و بیماری‌های زمینه‌ای داشته باشند. شناخت انواع سردردها می‌تواند به انتخاب روش درمان مناسب کمک کند.
انواع سردردها
سردرد تنشی
سردردهای تنشی شایع‌ترین نوع سردردها هستند و به‌صورت درد یا فشار در دو طرف سر احساس می‌شوند. این نوع سردرد معمولاً ناشی از استرس، خستگی یا تنش عضلانی در گردن و شانه‌ها است. درمان سردرد تنشی با استراحت، کاهش استرس و در برخی موارد استفاده از مسکن‌های ساده انجام می‌شود.
میگرن
میگرن‌ها سردردهای شدید و تپنده‌ای هستند که معمولاً در یک طرف سر رخ می‌دهند. علائم همراه با میگرن می‌تواند شامل حالت تهوع، حساسیت به نور و صدا باشد. میگرن ممکن است با تغییرات هورمونی، مصرف برخی غذاها یا عوامل محیطی تشدید شود. برای درمان میگرن معمولاً داروهای تجویزی استفاده می‌شود و برخی افراد ممکن است نیاز به تغییر در سبک زندگی داشته باشند.
سردرد خوشهای
سردردهای خوشهای به صورت حملات مکرر و ناگهانی با شدت بالا در یک طرف سر، به ویژه اطراف چشم، بروز می‌کنند. این نوع سردرد معمولاً در دوره‌های زمانی خاصی رخ می‌دهد و با علائمی مثل آبریزش بینی و قرمزی چشم همراه است. درمان سردرد خوشهای پیچیده‌تر است و شامل استفاده از داروها و در برخی موارد درمان‌های پیشرفته‌تر می‌شود.
سردرد سینوسی
سردردهای سینوسی به علت التهاب سینوس‌ها و عفونت‌های سینوسی ایجاد می‌شوند و درد عمدتاً در ناحیه صورت و پیشانی احساس می‌شود. این نوع سردرد معمولاً با علائمی مانند گرفتگی بینی و تب همراه است. درمان این نوع سردرد نیاز به بررسی علت عفونت و مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها دارد.
سردرد ناشی از فشار خون بالا
این نوع سردرد به دلیل افزایش ناگهانی فشار خون رخ می‌دهد و معمولاً در پشت سر احساس می‌شود. درمان این نوع سردرد به کنترل فشار خون نیاز دارد و باید تحت نظر پزشک انجام شود.
علائم و نشانه های سردردهای تنشی انواع سردردها
علائم و نشانه‌های متداول این نوع از سردردها عبارتند از:
دردی که از پشت سر و بخش فوقانی گردن شروع می‌شود و افراد آن را به صورت یک نوار فشار‌دهنده توصیف می‌کنند. این درد ممکن است دور تا دور سر را نیز در بر بگیرد.
بیشترین فشار در ناحیه شقیقه‌ها یا ابروها احساس می‌شود یعنی جایی که عضلات تمپورالیس و فرونتالیس قرار گرفته‌اند.
شدت درد متغیر است اما معمولا ناتوان کننده نیست. به این معنا که مانع انجام فعالیت‌های روزانه فرد نمی‌شود. درد در این نوع سردردها معمولا دو طرفه است.
درد با هاله، تهوع، استفراغ و یا حساسیت به نور و صدا همراه نیست.
درد به صورت گه‌گاه اتفاق می‌افتد. با این حال در برخی افراد هر روز و به صورت مکرر بروز می‌یابد.
درد اختلالی در عملکرد اکثر افراد ایجاد نمی‌کند.
اینفوگرافیکی از علائم سردردهای تنشی
در سردردهای تنشی بیشترین فشار را روی شقیقه‌ها و ابروها حس خواهید کرد.
سردردهای تنشی چگونه تشخیص داده می شوند؟
کلید تشخیص هر نوع سردردی، شرح حالی است که بیمار در اختیار پزشک قرار می‌دهد. پزشک در خصوص سردرد یک سری سوالات مطرح خواهد کرد تا به تشخیص برسد. این سوالات، کیفیت، کمیت و مدت زمان درد و علائم همراه را مشخص خواهند کرد.
افراد مبتلا به سردرد تنشی معمولا شدت درد خود را به صورت دردی خفیف تا متوسط توصیف می‌کنند که در دو طرف سر احساس می‌شود و با فعالیت بدتر نمی‌شود. همچنین عنوان می‌کنند که درد آنها با علائمی مانند تهوع، استفراغ یا حساسیت به نور همراه نیست.
معاینه فیزیکی، به ویژه بخش عصبی در سردرد های تنشی بسیار حائز اهمیت است. چرا که در این نوع سردردها معاینات عصبی کاملا طبیعی هستند. باید توجه کرد که گاهی مواقع ممکن است ناحیه گردن یا اسکالپ در اثر لمس احساس درد کند.
اگر پزشک در معاینات عصبی یافته غیر طبیعی را مشاهده کند باید تشخیص سردرد تنشی را به صورت موقت کنار بگذارد و دیگر دلایل ایجاد سردرد را مورد بررسی قرار دهد. پس از رد دیگر انواع سردرد می‌توان تشخیص سردرد تنشی را برای فرد مطرح کرد.
سردردهای تنشی چگونه درمان می شوند؟
سردردهای تنشی دردناک هستند و افراد ممکن است با شنیدن اینکه نوع سردرد آنها فقط از نوع تنشی است ناراحت شوند. اگر چه این نوع سردردها تهدید کننده حیات فرد نیستند. با این حال ممکن است انجام فعالیت‌های روزمره را تا حدی با مشکل روبرو کنند.
سردرد میگرنی
سردرد میگرنی به‌عنوان سومین بیماری رایج و هفتمین بیماری ناتوان‌کننده در سرتاسر جهان شناخته می‌شود. بر اساس پرسش‌نامه‌ای که در سال ۲۰۲۱ انجام شد، این بیماری تقریبا ۱۶% از جمعیت ایالات متحده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
سردردهای میگرنی شامل درد ضربان داری هستند که اغلب در یک طرف سر رخ می‌دهد، اما گاهی ممکن است در سمت دیگر سر نیز رخ دهد. درد وسط سر را می‌توان به این بیماری نسبت داد.
برخی از رایج‌ترین علائم سردرد میگرنی عبارت‌اند از:
• احساس سبکی سر
• اختلالات حسی نظیر تغییراتی در بینایی که به‌عنوان “هاله یا اورا” شناخته می‌شود. تاری دید و سردرد میگرنی نیز با هم در ارتباط‌اند.
• حساسیت به نور یا صدا
• حالت تهوع
• استفراغ
این سردردها می‌توانند به طور قابل‌توجهی روی کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارند. در صورت عدم درمان، یک اپیزود میگرن ممکن است بین ۴ الی ۷۲ ساعت طول بکشد. تکرر اپیزودها در هر فردی متفاوت است، اما بسیاری از افراد در هر ماه، ۲ الی ۴ اپیزود میگرن را تجربه می‌کنند. بیماران این درد را به‌صورت تیر کشیدن سر توصیف می‌کنند.
سردرد خوشهای
سردرد خوشهای معمولا بین ۱۵ دقیقه الی ۳ ساعت طول می‌کشد و ممکن است ۱ الی ۸ بار در روز رخ دهد. این سردردها ممکن است به طور مکرر به مدت ۴ الی ۱۲ هفته رخ دهند و سپس ناپدید شوند. سردردهای خوشهای، تقریبا در یک‌زمان مشابه در هر روز اتفاق می‌افتند.
بین اپیزودهای این سردرد معمولا فرد هیچ علائمی ندارد. دوره‌های بهبودی موقت ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشند.
سردردهای خوشهای اغلب شامل درد کوتاه اما شدیدی در اطراف یا پشت چشم و در یک سمت صورت هستند. این درد ممکن است به سایر قسمت‌های صورت نیز منتشر شود.
علائم سردرد خوشهای عبارت‌اند از:
• قرمز شدن یا آبریزش چشم
• افتادگی یا ورم پلک
• مسدود شدن بینی یا آبریزش بینی
• کوچک‌تر (منقبض شدن) مردمک یک چشم
• عرق کردن پیشانی
• سوزش چشم و سردرد خوشهای نیز گاهی با هم رخ می‌دهند.
• اینفوگرافیکی از علائم سردردهای خوشهای
• سردردهای خوشهای با علائمی مانند آبریزش و سوزش چشم همراه است.
علت سردردهای خوشهای چیست؟
دلیل این نامگذاری این است که این نوع سردردها چند هفته یا بیشتر بروز پیدا می‌کنند و پس از آن به مدت چندین ماه تا چندین سال ناپدید می‌شوند. این سردردها در زمان مشخصی از روز اتفاق می‌افتند و معمولا فرد را نیمه شب از خواب بیدار می‌کنند. علت قطعی این نوع سردردها هنوز مشخص نیست اما ممکن است ناشی از آزادسازی ناگهانی هیستامین یا سروتونین در مغز باشد.
سردردهای خوشهای چگونه تشخیص داده می شوند؟
تشخیص سردرد خوشهای با شرح حال ممکن است. توصیف درد و عود آن در یک ساعت مشخص به تنهایی برای تشخیص سردرد خوشه ای کافی است. اگر فرد در حین تجربه سردرد معاینه شود می‌توان آبریزش بینی یا چشم‌ها را در وی مشاهده کرد. در دیگر مواقع که بیمار دچار سردرد نیست، معاینه کاملا طبیعی می‌باشد. بنابراین تشخیص بر اساس شرح حال میسر خواهد بود.
سردردهای خوشهای چگونه درمان می شوند؟
درمان سردردهای خوشهای ممکن است بسیار دشوار بوده و با آزمون و خطا همراه باشد تا بهترین درمان اختصاصی برای هر بیمار شناسایی شود. از آنجایی که سردرد هر روز اتفاق می‌افتد. بنابراین از دو نظر نیازمند درمان است
نتیجه‌گیری
شناخت انواع سردردها و تفاوت‌های آنها می‌تواند به مدیریت بهتر درد و انتخاب درمان مناسب کمک کند. از آنجا که هر نوع سردرد نیاز به درمان خاص خود دارد، بهتر است در صورت تکرار یا شدت بالای سردرد با پزشک مشورت شود.